स्वप्न सारस्वत - पुस्तक विमर्शा

नाग्डो बॆताळो शेतां वतालॊ
शेत्कारांक उदाक पिवॊनु
घरां वत्तालॊ

सानपणॆरि न्हावचॆ खातीर नाग्डॊ राबतना नाग्डो बेताळॊ सुण्या खातलॊ.. अशि म्हणु घरांतलॆ वेगळे किडायता आशिले उडगासाक एत्ता.

जाल्यार वय्र बरयिले पदं लॊकवॆदांतलॆ म्हणु उल्लॆख केल्लां श्री गॊपालकृष्ण पै हांनि बरयिले स्वप्न सारस्वत म्हणचे कन्नड कादंबरींत. आडतां प्रकट जाललॆ हॆ कादंबरीचे वस्तुसंदर्भ ऎक सुदीर्घ काळगतींत बसून आसा. १६वे शेकडॆंत गॊंय दाखून कन्नड दॆशाक दॆशांतर जाललॆ ४४ वेरणॆकार गौडसारस्वत कुटुंब आनि तांतुलॆ ऎक कुटुंबाचे कुलवृत्तांत हॆ कादंबरीचे वस्तु.

आमगॆल सानपणॆर फ़कत किडावचाक वापरोन आशिलॆ नाग्डोबॆताळॊ म्हणचे शब्दु ह्या कादंबरींत ऎक अद्भुत पात्र जावून, ह्या काणियॆचे समग्र विद्यमान निर्दॆश करचे ऎक अंतर शक्ति जावून प्रकट जाल्ला. समग्र सारस्वत समाजाचे ११ दॆवांगेले १०८ कुळावि लॊकांक वाट दाकॊन, धर्म संरक्षणॆ खातिर परशुरामानच नाग्डो बॆताळाक नॆमक केल्ला अशे निरूप. आनि त्या बॆताळ सन्यासि युगयुगांतरांत वांचून येत्ता, नाग्डॊ आसून समजाक दुष्काळ येतना त्या गांवांत यॆवून पावता. अशें विवर हॆ कादंबरींत पै माम्मान दिल्ला.

हॆ कादंबरीचे नाग्डो बॆताळोले पात्र हॆ काणि बरॊवचाक पै माम्मान वापरललॆ ऎक विशिष्ट तंत्र. पयलॆ भागांतलॆ प्रमुख पात्र जावून आसचॆ विट्टूपै हांनि, हॆ काणि तागेले नात्तू राच्चूपैक सांगचे, वाचपिक कळॊवचाक, मधमध्यॆंत दूसरॆ शैलीचे अक्षराचे चरण वापरललॆ वरॆन, वाचपीक वेगळेवेगळे काळगतींत दाकून सुरळीत प्रयाण करयता.

ह्या कादंबरींत चार भाग आसति. पयलॆ भागांत गोंयचे वेरणे गांवांतुलॊ आढ्य सारस्वत ब्राह्मण विट्टू पैक मुख्य भूमिकॆर दवरून १६वॆ शेकडॆंत गॊयॆंत घडललॆ चारित्रिक सन्निवॆशाचे समन्वय आसा. नाग्डॊ बॆताळ, विट्टू पै, धेड्डो, रावुळु कुडाव, अल्वीरा, कोमीनॊ आनि गॊयेस हॆ भागांत आसचे यादगार पात्र. हॆ नंता वाचपिक भॆट जावचॆ सुक्डॊ पोरॊबु, मोष्णो कामति, मर्तु पै, तॊकु म्हाल्लॊ, सांतय पोरॊबु इत्यादि सारस्वत नांव वाचवचे उमॆद वाडयता. वेरणॆचे म्हाळ्शि मायॆले दॆवळ पॊड्चुगीसांनि पुड्डि करचे आनि नाग्डोबॆताळाले आदॆशा वरि तॆ गांवचे चाळीस कुटुंब दॆशांतर भायरसरचे सन्निवॆशारि हॆ भाग सांपता.

दूसरॆ भागांत वेगवेगळॆ गांव जावून कन्नडदॆशांत प्रयाण करचे हॆ ४४ कुटुंब आनि तांचे संकष्टांचे विवरण आसा.

रॊडू नाक्कागॊ बाय्यॆ, दॊळे
सूजु नाक्कागॊ-पर्तून
गोंया वच्चा आस्स..

हॆ पदांत दॆशांतर वच्चे सारस्वतांगेले मनांत गोंंii कशि स्थिरस्थापित जावून आशिलॆ म्हणचे कळता. पै माम्मान दोन्नि भागांत हॆ पद्याचे प्रयॊग करून वाचपीलॆ दॊळॆ भरून येवचे वरि कॆला.

तिन्नीचे भागांत कुंबळे गांवांत यॆवून स्थायि जालॊ विट्ठूपैले कुटुंब कशे अभिवृद्धि जात्ता. ताचे नात्तु राच्चू पैले काळगतींत धर्मस्थळ दॆवालॆ ओक्कल जावून बळ्ळंबीडु म्हणचे गांवांत चारशें एकरे जागो घेत्ता म्हणचॆ विवरण स्पूर्तिदायक जावून आसा.

चारीचे भागांत बळ्ळंबीडांत वचून राबचॆ राच्चूपैले आनि ताचे भांवंडाले जीवन, उतार चडाव, कष्ट भष्ट नष्ट सक्कड विवरण आसा. अंत्यांत वेरणॆकार विट्ठूपैलॆ संततिचे वांचून वरचे ऎकैक संतान सिद्धाले वेंकटॆश म्हणचे चेरडाक राच्चू पैलॆ स्वपनांतकी म्हणचे वरि नाग्डॊ बॆताळान यॆवून उक्कॊळचे आ ताचे वयर आसुचे आंगवणॆचे निवारणॆ खातीर धरमस्थळ दिकडे वच्चे सन्निवॆश आसा. अशें हॆ चारि भागांत बरयिलॆ ह्या कादंबरी सुरळीत वाचून वत्ता. आनी वाचपीक तल्लीन कर्ता.

हांवे सानपणॆर मेगेले बापमा लागि आयकलॆलॆ खूबशे दंतकथा हॆ कादंबरींत सन्निवॆश जावून प्रस्तुति जाला. सारस्वतांनि व्हरडिकॆंत, मुंजीचे लग्नांत बसॊवचे धेड्डो ह्या कादंबरींत ऎक सशक्त पात्र जावून दाकयला पै माम्मान.

तंथंय कोंकणी शब्द, पदं, पै माम्मान वापरला. वयर उल्लॆख कॆले दॊन पदां वरीच तीसरॆ पद अशें आसा.

काक्क माम्मा तूं गोंया गेल्लॊलवॆ?
आमगॆलाम्मणूलॆ बामणाक दॆक्लावॆ?
तॆ बाम्णान येत्ता म्हळ्ळावॆ?
आमगॆलाम्मणूक यॆवचा सांगलावॆ?

हॆ कादंबरी बरयिलॆ श्री गॊपालकृष्ण पै, कन्नडाचे प्रसिद्ध कवि आनि चिंतक श्री गॊपालकृष्ण अडिग हांगेले निकटवर्ति जावून आशिलॆ म्हणु कादंबरीचे मुन्नुडींत एस.आर. विजयशंकर हांनि बरयला. हाजे फुडे पै माम्मान दॊन कथा संकलन आनि ऎक अनुवादाचे कृति रचयला. स्वप्न सारस्वत बरॊवचे फुडे श्री गॊपालकृष्ण पै माम्मान सुदीर्घ संशॊधन कॊरनु आसुका. त्या निमित हॆ विस्ताराचे कृतींत तितलॆच खॊल (डेप्त-आळ) आसा.

ह्या कादंबरींतलॆ दॆशांतर प्रक्रियॆक, सारस्वतांगेले समग्र दॆशांतराचे प्रातिनिधिक जावून दाखॊवचे आशा पै माम्माक यॆवून आसूका अशें माका दिस्ता. हॆ ह्या कादंबरीचे ऎक किंचित ऊन म्हणुयॆत. कादंबरीचे दोन्नी भागांत ह्या दॆशांतर प्रक्रियॆचे विवरण आसा. गौडसारस्वतांक संबंध पावीलॆ अनॆक दंतकथा, हॆ कादंबरींत दॆशांतर यॆवचे ४४ कुटुंबांगेले तरपॆनच घडचे, थॊडॆ नाटकीय म्हणु वाचपीक दिसचे साध्य आसा.

डा. मॊहन पैन बरयिलॆ कादंबरी ध्रुवतारे, मानेस्त अलन मचादॊन बरयिलॆ सरस्वतीस चिल्ड्रन ह्या दॊन ग्रंथांचे वरि सारस्वतांगेले दॆशांतराचे वस्तु घॆवून रचयिल्लॆ साहित्यांत स्वप्न सारस्वत ऎक महत्वाचे कृति म्हणचांत अनुमान ना. कन्नड कळचे सक्कड गौडसारस्वतांनि हे कादंबरि वाचूचे गरज आसा. आता आमगॆल स्मृति विसरून गेल्ला. जाल्यार पै माम्मान बरयिलॆ हॆ स्वप्न सारस्वत आमगॆल पूर्वॆतिहासाचे पुनर स्मरणॆक ऎक समर्पक नॆवन जावून आसा.

स्वप्न सारस्वत - कादंबरी
लॆखक - श्री गॊपालकृष्ण पै
प्रकाशक - भाग्यलक्ष्मी प्रकाशन, बेंगळूर
पान्न: ४७४
म्हॊल: २७५/- रूपयॊ